بررسی مبانی علامه طباطبایی پیرامون بهره‌گیری از روایات در تفسیر المیزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی یزد

چکیده

از روش‌های مهم تفسیری برگرفته شده از سیره اهل‌بیت(ع‌‌) روش تفسیرقرآن به قرآن است. این روش مورد توجه علامه طباطبایی قرار گرفت. علامه با در نظر گرفتن اصل مهم عدم افتراق قرآن و اهل‌بیت(ع‌‌)، تفسیر واقعی قرآن مشتمل بر ظاهر و باطن را مختص به معصومین(علیهم‌السلام) ‌‌می‌داند؛ جستار پیش‌روی با رویکرد توصیفی- تحلیلی به بررسی مبانی علامه در بهره‌گیری از روایات ‌‌می‌پردازد. در دیدگاه مفسر قرآن در برخورد با روایت چند اصل مهم وجود دارد: عدم افتراق قرآن و معصوم؛ اصالت و رجحان  دریافت اهل بیت(ع‌‌‌‌) از قرآن؛ اهّمیّت کلیدی روایات معصومین(علیهم‌السلام) در تفسیر قرآن؛ امکان روش تفسیر قرآن به روایت در خلال روش تفسیر قرآن به قرآن؛ اصل تطبیق در روایات تفسیری؛ اصل جبران ضعف سند و قوت دلالت؛ اصل ترجیح ظواهر بر نصوص روایات. 

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.
  2. ابن الجوزی، ابی الفرج عبدارحمن بن علی(1403ق.‌‌‌‌)، الموضوعات، تحقیق: عبدارحمن محمد بن عثمان، بیروت: دارالفکر
  3. ابن حنبل، احمد‌(1404ق.‌‌‌‌)، مسند، مصر: دارالمعارف
  4. ابن منظور، محمد بن مکرم(1414 هـ .ق‌‌‌‌)،لسان العرب(15 ج‌‌)، بیروت، دارصادر، البطعه‌الثالثه
  5. الادلبی، صلاح الدین بن احمد(1403ق.‌‌)،منهج نقد المتن عند علما الحدیث النبوی، بیروت: دارالآفاق الجدیده
  6. بابایی، علی اکبر(1389ش‌‌)، مکاتب تفسیری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
  7. بحرانی، سید‌هاشم‌(1412ق‌‌)، البرهان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالهادی
  8. بحرانی، شیخ یوسف(1410ق‌‌)،  الحدائق الناضرة،  قم: انتشارات جامعه مدرسین
  9. بخاری، محمد بن اسماعیل(1407‌‌)، صحیح بخاری، بیروت: دارالقلم
  10. برقعی، سید ابوالفضل، تابشی از قرآن،بی جا، بی نا، بی تا.
  11. جوادی آملی، عبدالله(1387ش‌‌)، تسنیم، چاپ هفتم،قم، نشر اسراء،
  12. -------------(1388ش‌‌)، شمس الوحی تبریزی،چاپ سوم، قم، نشر اسراء
  13. جوادی آملی، سیره تفسیری علامه طباطبایی، شناخت نامه علامه طباطبایی، مجموعه مقالات، قم: دفتر تنظیم و نشر آثار علامه طباطبایی، بی تا.
  14. خویی، ابوالقاسم(1385ش‌‌)، البیان فی التفسیر القرآن، ترجمه محمد صادق نجمی، هاشم هاشم زاده هریسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
  15. دارمی، عبدالله بهرام، سنن دارمی، دار الإحیاء السنه‌النبویه، بی تا.
  16. سیوطی، جلال الدین(1417ق‌‌)، اللئالی المصنوعه فی الاحادیث الموضوعه، بیروت، دارالکتب العلمیه
  17. شافعی، محمد بن ادریس، الامّ، بیروت: دارالمعرفه، بی تا.
  18. شاکر، محمّد کاظم(1382ش‌‌)، مبانی روش‌های تفسیری،قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، دفتر تدوین متون درسی
  19. شعار، یوسف(1380ق‌‌)، تفسیر آیات مشکله، تبریز: مجلس تفسیر
  20. صدوق، ابو جعفر محمد بن علی(1379ق‌‌)، معانی الاخبار(1ج‌‌)،چاپ دومف قم، انتشارات اسلا‌می‌وابسته به جامعه مدرسین
  21. صدوق،(1405‌‌‌‌)، من لایحضره‌الفقیه، بیروت: دارالاضواء
  22. -------------- الاعتقادات، قم: الموتمر العالمی لألفیه‌الشیخ المفید
  23. ------------،کمال الدین(1395ق‌‌)‌(2ج‌‌)،چاپ دوم،قم، دارالکتب الاسلامیه
  24. طباطبایی،سیّد محمّد حسین(1417ق‌‌)، المیزان فی تفسیر القرآن(20ج‌‌)، چاپ پنجم، قم‏، دفتر انتشارات اسلامى
  25. ----------------------(1385ش‌‌)، قرآن در اسلام،چاپ یلزدهم، قم، انتشارات اسلامی
  26. طریحی،  فخرالدین(1375ش‌‌‌‌)، مجمع البحرین‌(6ج‌‌‌‌)، چاپ سوم،تهران، دارالکتب الا سلامیه
  27. عیاشی،  محمد بن مسعود(1380ق‌‌)،تفسیر العیاشی، طهران، چاپخانه علمیه
  28. فتح الهی، ابراهیم؛ ذولفقاری، شهروز،(1387ش‌‌‌‌) تاریخ تفسیر قرآن کریم، تهران: انتشارات نگاهی دیگر
  29. کلینی، محمد بن یعقوب(1388ق‌‌)، اصول کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه
  30. مجلسی،‌ محمد باقر(1362ش‌‌)، بحارالانوار، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه
  31. مسلم نیشابوری، الصحیح،بی تا، بیروت، دارالفکر
  32. مصطفوی، حسن، التحقیق  فی کلمات القرآن الکریم(10ج‌‌)، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب،چاپ دوّم1360هـ.ش، ج1،ص232
  33. مطهری، مرتضی(1385ش‌‌)، خاتمیت،چاپ بیست و یکم، تهران، انتشارات صدرا،
  34. میبدی، محمّد فاکر(1428ق‌‌)، قواعد التفسیر لدی الشیعه و السنه، طهران، المجمع العالمی  للتقریب بین المذاهب الاسلامیه، المعاونیه‌الثقافیه، مرکز تحقیقات و الدراسات 
  35. ناصح، علی احمد(1387ش‌‌)، اعتبار و کاربرد روایات تفسیری،چاپ اول، قم،مؤسسه بوستان کتاب
  36. هندی، علی المتقی(1405ق‌‌)، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت، مؤسسه‌الرساله