تعالی علمی بانوان در پرتو سیره علوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس

2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

با ظهور و گسترش اسلام آنچنان تحول عظیم علمی فرهنگی‌ای در جامعه و پیرو آن در عرصه بانوان به وجود آمد که ایشان را از حضیض جاهلیت به اوج عالمیت رساند. مسلم است که این تحول فرهنگی بی‌نظیر نیازمند پیگیری و استدامه جدی از سوی سیستم حکومت اسلامی است. سیره فردی و اجتماعی علوی جلوه بی‌همتایی از اهمیت بخشی به دانش زنان، و تربیت و استفاده به‌جا از ظرفیت علمی زنان در عرصه‌های مختلف بود. . این نوشتار با استفاده از روش تحلیل متن استقرایی- قیاسی در سه مرحله توصیف، تحلیل و مقوله‌بندی(از طریق کدگذاری باز)، عمدتاً به صورت استقرایی به تحلیل محتوای اقوال و سیره عملی حضرت علی در خصوص فرهنگ آموزش عالی زنان در سطوح مختلف پرداخته، و مؤلفه‌های کلی حضور فرهنگی علمی زنان در حکومت علوی را استخراج نموده؛ و اثبات کرده که در دیدگاه علوی نه تنها زنان از لحاظ قابلیت علمی و استعداد عقلی متفاوت و مادون نیستند، بلکه حضرت علی علیه‌السلام به رشد و شکوفایی علمی ایشان توجهی خاص داشته‌اند. منش و سیره علوی براین اساس استوار است که علاوه بر آموزش جامع زنان خانواده، زنان جامعه را نیز در عرصه‌های مختلف علمی-معرفتی توانمند سازد، و حسب مورد از این نیروی متعالی در رده‌های مختلف حکومتی استفاده نماید.

کلیدواژه‌ها


  1.            قرآن کریم

    1. آمدی، عبد الواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و دررالکلم، محقق: درایتی، مصطفی، قم:مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی، 1366 ش
    2. ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله‏، شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، محقق ابراهیم، محمد ابوالفضل‏، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏،  ۱۴۰۴ق
    3. ابن الاثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن ابی الکرم، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، مصر: جمعیه المعارف المصریه، 1285ق
    4. ابن حجر العسقلانی الشافعی، ابوالفضل شهاب الدین احمد بن علی، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1408ق/1988م
    5. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت:‌ دار صادر، 1388ق/1968م
    6. ابن طیفور، ابوالفضل احمد بن ابی طاهر، بلاغات النساء، تحقیق: یوسف البقاعی، بیروت: دارالاضواء، ۱۴۲۰ق/۱۹۹۹م.
    7. ابن عبد ربّه، احمد بن محمد، العقد الفرید، تحقیق مفید محمّد قمیحه، چ هشتم، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1407 ق /1987 م
    8. ابن عساکر، ابو القاسم علی بن حسن بن هبة الله شافعی دمشقی، تاریخ مدینه دمشق، بیروت: دار الفکر ، ۱۴۱۵ ق
    9. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل­الطالبین، تحقیق: احمد صقر، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، 1419 ق
    10. ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبد الله، معرفة الصحابه، محقق: شافعی، محمد حسن اسماعیل، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1422ق
    11. اربلی، ابی الحسن علی بن عیسی بن ابی الفتح، کشف الغمّه فی معرفة الائمّه، قم: مرکز الطباعة والنشر للمجمع العالمی لاهل البیت (ع)، ۱۴۲۶ق.
    12. الامین، السید محسن، اعیان الشیعه، تحقیق و اخراج: الامین، السید حسن، بیروت: دارالتعاریف للمطبوعات، 1403ق/1983م
    13. البخاری الجعفی، محمد بن إسماعیل، صحیح البخاری المسمى بالجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله صلى الله علیه وسلم وسننه وأیامه،شرح محب الدین الخطیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی تا
    14. البلاذری، أحمد بن یحیی بن جابر، انساب الاشراف، ج۲، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات،۱۳۹۴ق/۱۹۷۴م.
    15. بهادر، سید محمد صدیق حسن خان، حسن الاسوه بما ثبت الله و رسول فی النسوه، چاپ هند، دارالرائد العربی، 1301ق
    16. جواد، على، المفصل فى تاریخ العرب قبل الاسلام، چاپ اول، بیروت، دارالعلم للملایین، 1970 م
    17. الجویر، ابراهیم بن مبارک، عمل المرأه فی المنزل و خارجه، ریاض، مکتبه العبیکان، 1416ق