راهبردهای «نفوذ اجتماعی» از رهگذر خطبه قاصعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی‌دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده الهیات و ادیان

چکیده

امروزه عقلانی شدن ساختار جوامع نوین موجب تقلیل کارایی اشکال مستقیم قدرت شده است. در این راستا اتخاذ راهبردهای غیر مستقیم اقناعی و از آن جمله « نفوذ اجتماعی»، به عنوان یکی از اثربخش‌ترین ابزارها به شمار می‌آید. این راهبردها  با برخورداری از وصف پویندگی، متناسب با مقتضیات هر برهه تنوع می‌یابد. انتزاع مفهوم نفوذ اجتماعی از رهگذر بازخوانی روش‌های زمامداری امام علی(ع)، تجلی‌‌گر الگوی تأثیرگذاری در حوزه ارزش‌های انسانی و اجتماعی می‌باشد. مقاله حاضر پژوهشی میان رشته‌ای با هدف واکاوی راهبردهای نفوذ اجتماعی در جهت ترویج روابط اجتماعی هم سطح و پرهیز از برتری‌جویی، بر اساس  خطبه قاصعهاست. یافته‌های این تحقیق نشان داد که در این خطبه از رهگذر  ارائه شواهد تاریخی، معرفی گروه‌های مرجع مثبت و منفی در جهت تغییر، تصویرپردازی هنری، بصیرت افزایی، تولید تعهد اجتماعی و  اثرگذاری آوایی به مثابه راهبردهایی در جهت نفوذ اجتماعی  استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها


نهج‌البلاغه( نسخه صبحی صالح ).
نهج‌البلاغه، ترجمه  محمد دشتی، قم، موسسه انتشارات مشهور، 1379.
ابن ابی الحدید، عز الدین ابو حامد،شرح نهج‌البلاغه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ط2، 1965.
 ابن الاثیر، ضیاء الدین، المثل السائر فی ادب الکاتب و الشاعر، تعلیق احمد الحوفی و بدوی، دار نهضه،1363.
ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب،چ3،بیروت، دار صادر، 1414.
ابن میثم بحرانی، میثم بن علی، شرح نهج‌البلاغه،بی جا، دفتر نشر کتاب، 1362.
ارونسون، الیوت، روانشناسی اجتماعی، ترجمه حسین شکرکن، تهران، انتشارات رشد، 1389.
انوری، حسن، فرهنگ سخن، انتشارات سخن، تهران، 1382.
بنیاد نهج‌البلاغه، مسایل جامعه شناسی از دیدگاه امام علی(ع)، تهران،1373.
بیرو، آلن، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، کیهان، تهران، 1375.
جرداق، جورج، روائع نهج‌البلاغه، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، بی جا، 1417.
جعفری، محمد تقی، ترجمه‏وتفسیرنهج‌البلاغه،چ7، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1376.
الجوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، تاج اللغه و صحاح العربیه، دار العلم للملایین، بیروت، 1398.
چاوا، فرانکفورد ؛ نچمیاس، دیوید،روش‌های پژوهش در علوم اجتماعی، ترجمه فاضل لارجانی و رضا فاضلی، تهران، سروش،1381.
چلبی، مسعود، جامعه شناسی نظم، چ3، تهران، نشر نی،1384.
حاجی صادقی، عبد الله، بصیرت، چیستی، چرایی و چگونگی، چ1، قم، زمزم شجاعی زند، علیرضا، «کاهش نفوذ اجتماعی روحانیت در ایران»، فصلنامه علمی‌پژوهشی شیعه شناسی، سال10، ش38، 1391.
خامنه ای، سید علی، بازگشت به نهج‌البلاغه،  بنیاد نهج‌البلاغه، تهران،1372.
خویی، میرزا حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج‌البلاغه، مصحح سیدابراهیم میانجی، مکتبه الاسلامیه، تهران، 1358.
دهخدا،علی اکبر، لغت نامه دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1365.
راغب اصفهانی،حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم، 1412.
رفیع پور، فرامرز، آناتومی‌جامعه:مقدمه ای بر جامعه شناسی کاربردی، شرکت سهامی‌انتشار، تهران، 1377.
زرین کوب، عبدالحسین، تاریخ در ترازو، چ2، تهران،بی جا، 1362.
شبر، سید عبد الله، الاخلاق، ترجمه محمدرضا حباران، قم،1384.
شفیعی، حمیدرضا، آشنایی با نهج‌البلاغه، تهران، انتشارات سمت، 1379.
صدیق سروستانی، رحمت الله، آسیب شناسی اجتماعی، چ2، تهران، دانشگاه تهران، 1385.
صوفی تبریزی، ملا عبدالباقی، منهاج الولایه فی شرح نهج‌البلاغه، مصحح حبیب الله عظیمی، تهران، آیینه میراث، 1378.
طباطبایی،سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چ5، قم، دفتر انتشارات اسلامی‌،  1417.
الطریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، دار مکتبه الهلال، 1985.
عالمی، روح الله،  منطق،چ2، تهران انتشارات چاپ و نشر کتاب‌های درسی،1389.
العسکری، ابو هلال، الصناعتین، مطبعه محمود بک،1319.
علایلی، عبدالله، برترین هدف در برترین نهاد( پرتوی از زندگی امام حسین )، ترجمه سید محمد مهدی جعفری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران،1371.
فرانزاوی، استفن، روانشناسی اجتماعی، ترجمه مهرداد فیروزبخت و دیگران، تهران، موسسه خدمات فرهنگی رسا،1381.
الفراهیدی، ابو عبدالرحمن الخلیل بن احمد، العین، دارالهجره، قم، چ2،1409.
فلیک، اووه، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه‌هادی جلیلی، تهران فنی، 1387.
فیض الاسلام، سید علی نقی، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه، چ5، انتشارات فقیه، تهران، 1379.
قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، چ6، تهران، دارالکتب الاسلامیه،1371.
کوئن، بروس، درآمدی بر جامعه شناسی، انتشارات سمت،1372.
محمد قاسمی، حمید، جلوه‌هایی از هنر تصویرآفرینی در نهج‌البلاغه، چ2، تهران، انتشارا ت علمی‌و فرهنگی،1390
مصباح یزدی، محمد تقی، زینهار از تکبر، تدوین محسن سبزواری،انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی،1386.   
معلوف، لویس، المنجد فی اللغه، الطبعه 35، دارالمشرق،بیروت، 1986.
  مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1375.
مهرآرا، علی اکبر، زمینه روان شناسی اجتماعی، تهران، انتشارات مهرداد، 1373
هاشمی، جواهر البلاغه، ط4، مکتبه الاعلام الاسلامی، 1413.
یاسوف، احمر، الصوره الفنیه فی الحدیث النبوی الشریف، دار المکتبی، دمشق،2006.
-Allport, F.(2000). Social psychology. Jounal Leadership and organization, 12,23-45.
-Altman,R at al.(2001). The charismatic Leader: Behind the Mystique of Exceptional Leadership. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
-Elo S., &Kyngs, H, 2007 , The qualitative content analysis  process, Journal of Advanced Nursing 62(1), 107-115.
- Estafen. T.(2002). Influence tactics used by subordinate. Journal of Applied Psychology, 246-257.
-Krishnan, R.(2003). Power and moral leadership. Organization Development Journal , 10. 145-79.
-Rashet,L.(2006). Social influence from: www.umi.com
-Yukle, G(2000), Influence tactics and leader effectiveness .  Greenwich, CT: Information Age.
-Yukle, G.(2000). Influence tactics and leader effectiveness. Greenwich. CT: Information Age.