پشتوانه‌های اخلاق از دیدگاه امام علی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه پیام نور

2 مربی دانشگاه اصفهان

چکیده

عده‌ای مسائل اخلاقی را به‌عنوان امری خصوصی در زندگی شخصی انگاشته و برخی آن را از مسائل مقدس روحانی و معنوی‌ِ موثر در سرای آخرت و امری دست‌نیافتنی دانسته‌اند و برخی اخلاق را مانع بزرگ آزادی پنداشته‌‌اند. امام علی× معتقد است که اخلاق نه تنها برای سرای آخرت سعادت‌آفرین است بلکه برای همین زندگی دنیوی نیز یک ضررت است و انسان برای نیک‌بختی در طول زندگی خود چاره‌ای جز طی مسیر مکارم اخلاق ندارد. گرچه علم و معرفت، مال و ثروت، جاه و مقام و شرافت نسبی، باعث ارتقاء شخصیت انسان می‌شود اما این همه در پرتو اخلاق معنا می‌یابد، به‌گونه‌ای که اگر اخلاق حذف گردد، برای شخصیت انسان چیزی باقی نمی‌ماند. از سوی دیگر رعایت اصول اخلاقی، در بحران‌ها و فرازهای بلند و نشیب‌های تند زندگی، کار ساده‌ای نیست و نیازمند عزم راسخ و پشتوانه‌ای نیرومند است. این مقاله با محوریت فرامین امیرمومنان×، درصدد بررسی عواملی است که می‌تواند عزم جوانح انسان را در پایبندی به اصول اخلاقی راسخ‌تر گرداند.

کلیدواژه‌ها


منابع و مآخذ

ـ قرآن کریم.
ـ‌ نهج‌البلاغه، گردآوری سید رضی، تصحیح صبحی صالح، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
ـ ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله، 1378، شرح نهج‌البلاغه، قم، دار الکتب العربیه.
ـ ابن‌اثیر، مجدالدین، 1367، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم، اسماعیلیان.
ـ ابن‌منظور، محمد بن مکرم، 1363، لسان العرب، قم، نشر ادب حوزه.
ـ بحرانی، میثم بن علی بن میثم، 1362، شرح نهج‌البلاغه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
ـ پاپکین، ریچارد، 1385، کلیات فلسفه، ترجمه سید جلال‌الدین مجتبوی، تهران، حکمت.
ـ تمیمی آمدی، عبدالواحد، بی‌تا، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
ـ جعفری، محمدتقی، بی‌تا، وجدان از نظر اخلاقی، روانی، فلسفی، تهران، مؤسسه مطبوعاتی اسلامی.
ـ جمال خوانساری، محمد بن حسین، 1366، شرح غرر الحکم ودرر الکلم، تهران، دانشگاه تهران.
ـ حسینی زبیدی، محمدمرتضی، 1414 ق، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار الفکر.
ـ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، 1423 ق، مفردات الفاظ القرآن الکریم، قم، ذو القربی.
ـ شوشتری، محمدتقی، 1390 ق، بهج‌الصباغة فی شرح نهج‌البلاغه، تهران، صدر.
ـ صانعی دره‌بیدی، منوچهر، 1384، جایگاه انسان در اندیشه کانت، تهران، ققنوس.
ـ‌ شیرازی، صدرالدین محمد بن ابراهیم، 1383، شرح اصول کافی، تهران، مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ـ طبرسی، فضل بن حسن، 1372، مجمع البیان لعلوم القرآن، تهران، ناصرخسرو.
ـ طریحی، فخرالدین، 1375، مجمع البحرین، تهران، مرتضوی.
ـ فروغی، محمدعلی، 1387، سیر حکمت در اروپا، تهران، نیلوفر، چ 5.
ـ‌ فیض کاشانی، محمدمحسن، 1415 ق، تفسیر الصافی، تهران، صدر.
ـ کاپلستون، فردریک، 1386، تاریخ فلسفه، ج 6، ترجمه سعادت و بزرگمهر، تهران، نشر شرکت علمی و فرهنگی.
ـ کلینی، محمد بن یعقوب، 1407 ق، الکافی، تهران، اسلامیه.
ـ مازندرانی، مولی صالح، 1382، شرح کافی، تهران، مکتبه الاسلامیه.
ـ مجلسی، محمدباقر، 1363، مرآة العقول فی شرح اخبار الرسولصلی‌اللّه علیه و آله ، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
ـ محمدی ری شهری، محمد، 1385، میزان الحکمه، قم، دار الحدیث.
ـ مصطفوی، حسن، 2009م، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت، دار الکتب العلمیه.
ـ مغنیه، محمدجواد، 1972 م، فی ظلال نهج‌البلاغه، بیروت، دار العلم.
ـ مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، 1374، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
ـ نوری، میرزا حسین، 1408 ق، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، آل البیتعلیهم‌السلام.
ـ ورام بن ابی فراس، مسعود، بی‌تا، مجموعه ورام، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.