بررسی رابطه مؤلفه‌های عقاید، اخلاق و احکام در معارف علوی(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه کاشان

2 دانشیار دانشگاه کاشان.

چکیده

گفتار و رفتار امیرمومنان× معیار اصلی شناخت حقیقت و سیمای واقعیاسلام است که می‌توان آن را از معارف و آموز‌ه‌های آن حضرت استحصاء نمود. عقاید به‌منزله ریشه‌های معارف علوی است و با اخلاق و احکام در هم تنیده است. شناخت منظومه عمیقی چون معارف علوی، بدون بررسی ارتباط میان عقاید، اخلاق و احکام میسر نیست. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که از منظر معارف علوی  قوانین و احکام اخلاقی مطلق و واقعی‌اند و ریشه در تقوای الهی و اعتقادات فرد مسلمان دارد. در اخلاق از منظر امام علی×، بیشترین تأکید بر خودسازی و تقواپیشگی و پرهیز از هواهای نفسانی است و این در بستر اعتقاد به معاد و روز قیامت صورت می‌گیرد و از این لحاظ، اخلاق از دریای عقاید و اصول ثابت اسلامی که در معارف علوی شرح و بسط یافته‌اند، نشأت می‌گیرد و ملازم با آن است. درباره ارتباط بین اخلاق با عقاید و أحکام می‌توان چنین گفت که بین این معانی رابطه طولی و نیز عرضی وجود دارد و هر کدام از این مفاهیم وجودش از دیگری جدا نیست و یک نوع رابطه عقلی بین آنان حاکم است.

کلیدواژه‌ها


منابع و مآخذ

ـ قرآن کریم.
ـ نهج‌البلاغه، گردآوری سید رضی، قم، هجرت، 1414 ق.
ـ‌ الصحیفة السجادیه، امام زین‌العابدین علیه‌السلام ، تهران، سروش، 1375.
ـ ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغه، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی،‌ 1404 ق.
ـ حرانی، حسن بن علی بن شعبه، تحف العقول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404 ق.
ـ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل أبی طالب علیه‌السلام ، قم، عالمه، 1379 ق.
ـ تمیمی آمدی، عبد الواحد، غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق سید مهدی رجایی، قم، دار الکتب الإسلامی، چاپ دوم،‌ 1410 ق.
ـ بحرانی، ابن میثم شرح نهج‌البلاغه، تهران، دفتر نشر کتاب، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ق.
ـ بخاری، محمد بن إسماعیل، الجامع الصحیح، بیروت، دار الفکر، 1412 ق.
ـ حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت علیه‌السلام ، 1409 ق.
ـ حسینی فیروزآبادی، مرتضی، السبعه من السلف، قم، دار الهجره، 1375.
ـ دشتی، محمد، نهج‌البلاغه، قم، مباهله، 1383.
ـ‌ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دمشق، الدار الشامیة، 1412 ق.
ـ مصباح یزدی، محمدتقی، معارف قرآن، قم، مؤسسة در راه حق، 1372.
ـ مطهری، مرتضی، سیری در نهج‌البلاغه، تهران، صدرا، چاپ چهل و سوم، 1388.